xxxx xxxx

Viticulture
Auteurs: Jamey Stegmaier & Alan Stone
Uitgever: Stonemaier Games
Jaar: 2014


recensie door

x
Eerste druk, tweede druk, het is van alle tijden. Veertig (!) jaar geleden moest beslist de fourth edition van Squad Leader in de kast staan, die talloze regelwijzigingen en aanvullingen bevatte. Hetzelfde gold voor Third Reich, waarvan toch minstens de derde, en later zelfs vierde editie een must was. Internet bestond niet, dus het downloaden van de spelregels was geen optie. In het geval van Viticulture zou dit ook niet genoeg zijn geweest; behalve regelwijzigingen is er in de tweede editie ook materiaal veranderd en bijgevoegd. Viticulture is tot stand gekomen via crowd funding, en we mogen de spelers dankbaar zijn die voor de eerste editie hebben gezorgd. Blij worden we echter niet, wanneer in die eerste editie onvolkomenheden zitten die met een eventuele volgende editie moet worden gladgestreken en opgelost. Het is duidelijk dat afwachten de betere optie is; als een spel goed is, krijgt het toch wel die tweede kans met als extra bijkomend voordeel dat door een hogere oplage de prijs ook vaak vriendelijker voor de portemonnee is.
x
Twee tot zes spelers gaan in een reeks van vier seizoenen druiven planten en oogsten, om er vervolgens wijn van te maken en deze via opdrachtkaarten aan de man te brengen. De acties worden via het zogenaamde worker placement principe uitgevoerd; de spelers beschikken aan het begin van het spel over twee gewone mannetjes en één grote. Het vervullen van een opdrachtkaart levert punten op, en wanneer een speler twintig punten of meer heeft bereikt of overschreden, is dat het sein dat het laatste jaar wordt uitgespeeld maar daarna het spel uit is.
x
x

Er is een centraal bord waarop de zomer- en winteracties kunnen worden gedaan, en waar de verschillende kaartenstapels worden gelegd. Deze bestaan uit zomergasten, wintergasten, wijnkaarten en opdrachtkaarten. De wijnkaarten zijn nodig om op een wijnveld van het eigen spelersbordje te leggen en op die manier door een oogstactie druiven in de tonnen te krijgen. Er zijn drie beschikbare wijnvelden met ieder een capaciteit van zes, ja, laten we het maar gewoon druiven noemen. Er mogen dus meerdere kaarten op een veld liggen als deze waarde maar niet wordt overschreden.

x
x
In het eerste vrij korte seizoen, de lente, bepalen de spelers hoe laat ze willen opstaan, een onderdeeltje waarvan de auteurs zelf al aangeven dat ze dit van Fresko hebben geleend. Vroege vogels mogen kaarten pakken, latere opstaanders geld of een extra mannetje om in dat jaar in te kunnen zetten. De zomer- en wintergastkaarten leveren elk leuke voordeeltjes op, soms gewoon geld, niet onbelangrijk voor het aanschaffen van noodzakelijke investeringen, of er kan een extra oogst tussendoor worden gedaan. Dat kan niet meteen; voor het uitspelen van zowel zomer- als wintergastkaarten is een actie in het betreffende seizoen vereist en dus de inzet van een van de schaarse mannetjes.
x
Dit wordt allemaal volgens spelersvolgorde gedaan. De mannetjes kunnen zowel in de zomer als in de winter worden ingezet, maar niet eerder dan dat het ook winter is! Hierdoor moeten spelers afwegen of en hoeveel mannetjes ze in de zomer zullen inzetten en wanneer ze dus moeten passen, om zodoende mannetjes over te houden voor de winter. Tussendoor is er nog een korte herfstsequence waarin de spelers ofwel een zomer- ofwel een wintergastkaart mogen pakken.
x
Het spelersbord laat de drie wijnvelden zien met onderin de zes druiventonnen: drie voor witte, en drie voor rode druiven. Daarnaast bevinden zich de wijnkelders, een kleine, een middelgrote en een grote. De spelers beginnen allemaal met een kleine wijnkelder. Verder in het veld zien we een aantal bouwwerken die ofwel noodzakelijk zijn voor het planten van de wijnranken, ofwel die voor extraatjes zorgen wanneer ze eenmaal gebouwd zijn. Dit kost natuurlijk allemaal geld, en er zijn verschillende manieren om hieraan te komen. Eentje is, we noemden het al, door het gelukkig trekken en uitspelen van een zomergastkaart die dit aangeeft, een ander mogelijkheid is om de geoogste druiven weer te verkopen volgens hun rijpheid in de ton. Een derde mogelijkheid is om tijdens de zomer met de betreffende actie gasten rond te leiden.
xx
x
Het oogsten van de druiven is slechts een tweede stap in het proces van wijn maken; door de winteractie 'make up to two wine tokens' kunnen er vanuit de druiventonnen markers naar een van de drie kelders, mits in zoverre opgewaardeerd, worden overgeheveld of zelfs samengevoegd. De waardes die de markers in de druiventonnen hadden, worden een op een in de kelders overgenomen; wanneer markers worden samengevoegd worden ze opgeteld. Het samenvoegen gebeurt om van anders gewone witte of rode wijnen rosé of mousserende wijn te maken. Deze wijnen zijn natuurlijk bijzonderder en leveren dan ook via de betreffende opdrachtkaarten meer punten op.
x
xx
Voor de eerste stap, het planten van een wijnrank, is een wijnkaart en de bijbehorende zomeractie nodig. De spelers beginnen allemaal met een en dezelfde wijnkaart van de Pinotsoort, die goed is voor 1 witte en 1 rode druivenopbrengst. Voor het planten echter is wel de bouw van een speciaal latwerk vereist, ook een zomeractie. Dit kost de speler twee geld. Andere wijnkaarten vragen om irrigatie die voor drie geld 'gebouwd' kan worden, weer andere om zowel latwerk als irrigatie.
x
Het oogsten van de druiven is een winteractie, maar met de aanschaf van een spanwagen kan ook al in de zomer worden geoogst. Bijkomend voordeel: de spanwagen staat op het eigen spelersbord dus de inzet ervan kan niet door andere spelers worden gefrustreerd. Er is voor elk van de acties, in de zomer en in de winter, maar beperkt plaats, bovendien afhankelijk van het aantal spelers. Met drie of vier spelers zijn er per actie twee beschikbare plaatsen, waarvan een veld een bonusveld is en een extra actie, punt, of extra geld oplevert. Dat maakt het vroege opstaan in sommige gevallen extra belangrijk! Zijn alle plekken bezet dan kan de opzichter (tweede editie!) toch nog bijschuiven.
x
x
Aan het eind van elk jaar, dus wannneer in de winter alle spelers gepast zijn, worden alle mannetjes weer teruggenomen, de hanen (!) van de opsta-lijst teruggehaald, de druif (!) aan de volgende startspeler doorgegeven, en worden de druiven in de tonnen en de wijnen in de kelders weer een beetje rijper: elk van de markers wordt naar de volgende hogere waarde verschoven, tenzij in het geval van wijn de speler niet over de benodigde middelgrote of grote wijnkelder beschikt.
x
x
x
Er stonden niet voor niets uitroeptekens achter 'hanen' en 'druif'; het spel is prachtig en met alle liefde vormgegeven. Alle gebouwen en uitbreidingen zijn in mooie scherpe vormen in hout en in sprankelende kleuren verbeeld; de speelborden zijn sfeervol geillustreerd, al willen we niet zover gaan om op de suggestie van de auteurs in te gaan en de achterkant te gebruiken die zonder hulpteksten is, alleen maar om de illustraties nóg beter te kunnen bekijken. Daar hebben we helemaal geen tijd voor ook, we zijn hier wijn aan het maken ja!
x
x
De acties zijn goed doordacht en verdeeld over de zomer en winter; het hebben van een spanwagen en daardoor in de zomer al kunnen oogsten geeft een speler de ruimte om in de winter meteen wijn te kunnen maken en op die manier de medespelers een stap voor te kunnen zijn omdat daarna meteen een opdracht vervuld zou kunnen worden dat met gebruik van het bonusveld een extra punt oplevert. De opdrachtkaarten leveren meer punten op naarmate de wijnsoorten complexer worden, maar vereisen ook hogere waarden. Het hebben van wijnkaarten die meteen meer druiven tegelijk oogsten is natuurijk fijn, maar noodzaakt vroeg in het begin van het spel al de uitbreiding van een of meer kelders. Als dat allemaal lukt, kunnen er ook complexere wijnen worden samengesteld en kan het punten vergaren beginnen!
x
x
Toch gaat alles niet zo snel als gedacht; het spel komt wat langzaam op gang. Dit is beslist geen negatief punt; al in het begin kan elke speler een eigen richting op en zo zien we al snel verschillen in opbouw. De ene speler gaat voor de bouw van het lattenwerk, een andere trekt eerst nog een wijnkaart om te zien of er nog wat variatie op de druivenvelden mogelijk is, een derde leidt eerst nog wat toeristen rond voor geld. Geld is in het begin van het spel krap, maar later in het spel liggen de munten vaak ongebruikt bij de spelers. Wie heeft er halverwege het spel namelijk nog zin om een dure molen voor vijf geld te bouwen, die weliswaar telkens een punt oplevert wanneer er een wijnkaart wordt geplant? Dat zal hooguit nog een of twee keer gebeuren, dus de investering is het niet waard. En wanneer dit aan het begin van het spel wordt gedaan, kost dit zoveel inspanning dat een speler wel erg achterop raakt bij zijn concurrenten. Hetzelfde geldt voor het proeflokaal dat zes geld kost en waarvoor toeristen moeten worden rondgeleid terwijl de kas rond de middenfase van het spel al redelijk overvloeit van het geld. Eerder bouwen is niet slim, en later bouwen heeft geen zin. Dit is toch wel een minpunt want het maakt het bouwen van deze gebouwen eigenlijk nutteloos; ze zouden gewoon goedkoper moeten zijn om te bouwen, dan had je er nog wat aan.
x
x
Maar alles overziende ligt hier een prachtig spel met een leuk thema dat eindelijk eens niet in hoofdpijnverwekkende complexiteit (Vinhos!) is vervat, daar kunnen we verder kort over zijn. Viticulture blijkt bij kennismaking een kleine parel onder de grote oogst van Essen 2014!
© 2015 Richard van Vugt

Viticulture, Jamey Stegmaier & Alan Stone, Stonemaier Games, 2014 - 2 tot 6 spelers vanaf 13 jaar, 45-90 minuten


x
x
x