xxxx xxxx

Batavia
Auteurs: Dan Glimne & Gregorz Rejchtman
Uitgever: Queen Games
Jaar: 2008

recensie door
x
Batavia, zo heette het huidige Jakarta vroeger in die goeie ouwe tijd dat Nederland daar de baas was, en de Verenigde Oostindische Compagnie goudgeld verdiende met het verhandelen van de koffie, thee en specerijen die aldaar te verkrijgen waren. In dit spel proberen de spelers door het verkrijgen van invloed in de verscheidene handelsmaatschappijen de meerderheid te verwerven in handelswaren, en deze leveren de welbekende overwinningspuntenop, deze keer in de gedaante van goudstukken.

Op het mooie speelbord zien we bovenaan de hoofdkantoren van de handel in zeven verschillende exotische goederen: thee, katoen, porselein, zijde, gember, nootmuskaat en peper. In elk hoofdkantoor zijn vijf handelsmaatschappijen vertegenwoordigd: natuurlijk de Nederlandse, en daarnaast de Britse, Franse, Zweedse en Deense.
x
In plaats van de laatste twee landen zouden Spanje en Portugal eerder voor de hand hebben gelegen, maar dit zal met de Scandinavische afkomst van de auteurs te maken hebben. Bovendien hebben deze landen er wel degelijk Oost-Indische handelsmaatschappijen op na gehouden, dus kunnen we met een gerust hart verder!
Over het bord loopt een spoor, dat wordt bedekt met handelsposten. De route loopt van Madagascar via India naar Batavia, waar de eindtegel komt te liggen. De spelers zetten hun koopmanfiguur aan het begin van dit spoor.
x
x x x x Op elke handelspost is een van de handelswaren en de vlag van een van de deelnemende landen te zien. De eerste tien handelsposten worden open uitgelegd, de rest blijft gesloten tot de spelers naderbij komen.
x
De spelers krijgen kaarten, met daarop afgebeeld schepen van een bepaalde nationaliteit, en een beginvoorraad geld. Aan het begin van elke ronde wordt er met een dobbelsteen bepaald hoeveel kaarten van de stapel er worden opengelegd om onder de spelers geveild te worden. De speler die het hoogste biedt neemt de kaarten, wordt de nieuwe startspeler en betaalt zijn bod in wissels, zo gelijkelijk mogelijk verdeeld, uit aan de andere spelers. Het geld is dus een gesloten systeem.
Vervolgens mogen alle spelers, uiteraard te beginnen met de startspeler, hun actie uitvoeren: een of meer kaarten uitspelen en hun koopman vooruit zetten, of, als ze dit niet willen of kunnen, twee kaarten van de stapel trekken. Bij het uitspelen mogen spelers zo veel kaarten als ze willen uit hun hand op tafel leggen.
x
Heeft een speler van een land meer kaarten uitliggen dan ieder ander, maar minstens twee, dan mag hij het desbetreffende compagniezegel uit de voorraad of als dat bij een andere speler lag, bij die speler pakken en voor zich neerleggen. Beperkende factor bij het kaarten uitspelen is dat dit alleen mag als de speler na het uitspelen van zijn kaarten minstens één meerderheid, dus compagniezegel, heeft. Dit mag zowel een nieuw als een al eerder verworven zegel zijn.
x
Na het uitspelen van de kaarten zet de speler zijn koopman vooruit op het spoor, en wel naar de eerstvolgende handelspost van het land dat overeenkomt met een zegel dat hij in zijn bezit heeft. Dus als een speler de Franse en Zweedse zegels bezit, mag hij kiezen of hij naar de eerstvolgende Franse of Zweedse handelspost gaat. Deze keuze moet goed worden afgewogen, want teruggaan op het spoor is niet mogelijk!












Vervolgens pakt de speler de tegel van de handelspost waar hij op staat en zet een goederenkistje van zijn kleur op de desbetreffende plek in het overeenkomende kantoor: bij een Zweeds nootmuskaatfiche is dat dus op de Zweedse vertegenwoordiging in het nootmuskaatkantoor.
x
Bovendien heeft de speler op dat moment de mogelijkheid om de zojuist verkregen tegel, tezamen met tegels die hij al had, in te leveren voor overwinningspunten. Hoe meer tegels van de vijf verschillende landen een speler dan inlevert, hoe exponentieel meer punten dat oplevert. Ook hier is er echter een gemenigheidje: dit inleveren mag alleen als de speler nog geen tegels in bezit had van het land dat net verworven is!
x
Maar zoals een ieder weet was het varen met schepen beladen met waardevolle handelsgoederen ook in die periode niet zonder risico, savvy?  De piraten liggen op de loer! Op het bord worden met vlaggetjes het aantal op tafel liggende kaarten per land bijgehouden, en met een kanon het totale aantal. Als in de beurt van een speler het kanon de 25 bereikt of overschrijdt - 21 bij drie spelers - maakt deze speler nog zijn beurt af en dan vallen de piraten aan! Zij hebben het gemunt op de schepen van het land, of meerdere landen, waarvan de meeste kaarten op tafel liggen. Hoge zeilen vangen veel wind, of zoiets!   
x
x x x Dit heeft tot gevolg dat alle uitliggende kaarten van dit land moeten worden afgelegd en het zegel weer terug naar de voorraad gaat. Het vlaggetje gaat weer naar nul en het kanon wordt naar zijn nieuwe positie gezet, wat nog altijd dicht bij de 25 zou kunnen zijn! Bijkomstig voordeel voor de volgende speler is dat het nu weer vrij eenvoudig is geworden om in het aangevallen land een meerderheid te krijgen! 
x
Als alle spelers aan de beurt geweest zijn, is de ronde voorbij en begint de nieuwe ronde weer met een dobbelsteenworp en de veiling van de kaarten. Als een speler bij het vooruitzetten van zijn koopman geen handelsposten meer kan bereiken die overeenkomen met zegels in zijn bezit, dan zet hij zijn koopman op de eindtegel en legt deze voor zich. Dan wordt de ronde nog uitgespeeld en is het spel ten einde. Nu worden alle eindpunten toegekend en opgeteld bij wat de spelers al aan punten hadden vergaard bij het inleveren van tegels. Deze eindpunten zijn er voor de meerderheden in de hoofdkantoren, variërend van 10 punten voor thee tot 16 punten voor peper, met minder punten als de meerderheid gedeeld wordt, het meeste geld, bezit van de eindtegel en van compagniezegels. En daarmee is de winnaar bekend!
x
x
x

'Batavi'a is geen hoogstaand, innovatief spel dat de spellenwereld op zijn grondvesten zal doen schudden. Kaarten uitleggen, meerderheden, we hebben het allemaal al eens of vaker gezien. Maar niet elk nieuw spel hoeft een 'Caylus' of 'Agricola' te zijn: 'Batavia' speelt leuk, ziet er mooi uit en is binnen een uur gespeeld.
x

Ook voor de veelspeler biedt 'Batavia' nog voldoende tactische mogelijkheden. Zo kun je met het op het juiste moment uitspelen van kaarten de piraten voor je karretje spannen om een medespeler een zegel te ontnemen. Of juist met een extra kaart van een ander land jouw zegel, zij het voorlopig, vrijwaren van een piratenaanval. Ook op de meerderheden kun je je verkijken: met vijf plaatsen per kantoor zou je drie goederenkistjes nodig hebben voor een ongedeelde meerderheid. Maar dat is behoorlijk duur betaald: immers, omdat handelsposten die door alle spelers zijn voorbijgelopen op het bord blijven liggen en dus geen kistjes opleveren, zal in sommige gevallen twee, of zelfs een kistje al volstaan voor een meerderheid! Het is dus zaak dit tijdig op te merken zodat de krachten elders besteed kunnen worden.
x

Het enige kritiekpuntje is dat een speler soms toch net te veel aan het geluk is overgeleverd, wat licht frustrerend kan werken als dit tegenzit. Om meerderheden in de kantoren en goede opbrengsten van het inleveren van tegels te verkrijgen zal een speler gedurende het spel van meerdere landen - minstens 4 van de 5 - een zegel in bezit moeten hebben gehad. Maar het kan goed zijn dat hij de kaarten die hiervoor nodig zijn niet in handen krijgt: als ze niet, of niet in voldoende mate, geveild worden, bijvoorbeeld omdat er laag wordt gegooid met de dobbelsteen kan het voorkomen dat een speler een ronde geen kaart kan uitspelen, geen tegel kan bemachtigen en noodgedwongen maar twee kaarten van de stapel bijpakt. Maar zelfs dan is er geen garantie dat de twee blind gepakte kaarten van nut zullen zijn, met misschien dus een tweede voortgangsloze ronde tot gevolg. In een spel dat doorgaans binnen tien ronden gedaan is kan dat funest voor het eindresultaat zijn. Dit is misschien simpel te verhelpen door een galerij van pakweg vijf kaarten uit te leggen waaruit een speler dan mag kiezen of alsnog van de stapel mag pakken; dat geeft dan toch een tikje meer mogelijkheid tot sturing.
x
x
x
Dat kleine minpunt neemt echter niet weg dat 'Batavia' een van de hoogtepunten van de lentecollectie is: temidden van de stortvloed aan spellen die is uitgekomen is 'Batavia' er een die vrijwel iedereen goed bevallen is en ook nadat de nieuwigheid eraf is regelmatig zal terugkeren op tafel. Dat is, gezien de immer uitdijende spellenverzameling van elke spellenliefhebber, zeker geen geringe prestatie!
© 2008 Ugur Donmez

Batavia, Dan Glimne & Gregorz Rejchtman, Queen Games, 2008 - 3 tot 5 spelers vanaf 10 jaar, 45-60 minuten
Ogenschijnlijk tactisch spel wordt getorpedeerd door kaartengeluk, maar heeft wel een leuke sfeer
x
x
x