xxxx xxxx

Baron
Auteur: Franz Gaudoit
Uitgever: Tilsit
Jaar: 2006

recensie door
x
Als kersverse ridders proberen we een rijk te stichten van zulk een pracht en praal dat de collega-ridders groen en geel zien van jaloezie, en de schone jonkvrouwen in katzwijm aan onze voeten vallen van bewondering. Twee tot vijf spelers wijden zich aan deze ambitieuze missie in het spel 'Baron'. De schoonheid van ons rijk wordt vertaald in roempunten, en de speler die er hier het meest van weet te verzamelen mag zich winnaar noemen.

Het speelveld bestaat bij aanvang uit slechts één zeshoekige tegel; naarmate het spel vordert worden er echter meer landschapstegels aangelegd. De landschapstegels zijn er in negen verschillende types, en hebben waardes van –2 tot +3. Alle spelers ontvangen 2 tot 5 donjons (torens) in de spelerskleur, afhankelijk van het spelersaantal. Iedere speler ontvangt verder een weiland (waarde 0) en een landschapstegel met waarde 1.
x
Aan het begin van de beurt pakt de speler een landschapstegel uit een etalage van drie. De voorste tegel is gratis, de middelste tegel kost een roempunt, en de achterste tegel zelfs drie roempunten. Vervolgens moet de speler één landschapstegel aanleggen aan het speelveld. Daarbij mogen nooit twee dezelfde tegels naast elkaar komen te liggen, behalve weilanden. Als laatste actie in zijn beurt bepaalt de speler of hij een toren in wil zetten op een vrij weiland naar keuze. En om die torens draait het spel. Zodra een toren aan alle zes de zijden is ingesloten door landschapstegels mag de eigenaar van de toren, die tot op dat moment een ridder symboliseert, proberen op die plek een baronie te stichten.

Er wordt gekeken of de zes tegels die de ridder omringen (gedeeltelijk) in de ‘actieradius’ van een baron van een andere speler vallen. Als dat niet het geval is hoeft de ridder niet te vechten en wordt hij automatisch baron. De toren wordt op z’n kop gezet om aan te geven dat hij baron is, en de waarde van de zes omringende landschapstegels wordt geteld. Dit totaal wordt meteen als roempunten op het conto van de speler bijgeschreven.
x
Om de spelers eraan te herinneren hoeveel punten de baronie waard is, wordt een fiche met deze waarde bovenop de toren gelegd. Mochten de zes landschapstegels waaruit de baronie bestaat wel gedeeltelijk binnen het bereik van een bestaande baron vallen, dan komt het tot een gevecht. De tegels die beide baronieën gemeenschappelijk hebben worden afgedekt met speciale gevechtsfiches: dit zijn de tegels waarom gevochten wordt.
Degene waarvan het totaal van de waarden van de overgebleven fiches het hoogst is, is het sterkst en wint het gevecht. Als de oude baron het sterkst bleek, wordt de ridder-met-baronpretenties onder luid gehoon van het bord verwijderd. Behalve mogelijke schade aan de stembanden heeft dit verder geen consequenties voor de roempunten van beide spelers.
Maar als de ridder sterker was, wordt de oude baron van het bord verwijderd, en krijgt hij strafpunten. Van zijn totaal worden zo veel punten afgetrokken als de waarde van de tegels waarom gevochten werd. De ridder mag omgedraaid worden naar zijn baronzijde, en de punten van zijn nieuwe baronie worden geteld zoals eerder beschreven.
Van het bord verwijderde ridders/baronnen mogen weer opnieuw ingezet worden. Het spel duurt net zo lang totdat alle landschapstegels aangelegd zijn. De ridders die al op het speelveld staan maar nog niet omringd zijn door zes tegels, mogen op het laatste moment nog even proberen om baron te worden. Als de tegels van hun baronie deels overlappen met die van een andere speler, volgt er een gevecht. De punten die in deze last-minute ronde te verdienen zijn, zijn de helft van de normale waarde. De baron met de meeste punten heeft gewonnen.
x
Baronnen en ridders: ‘mijn neus’, zou je in eerste instantie kunnen denken, want we hebben hier gewoon te maken met een abstract spel. Desondanks zijn de illustraties op de landschapstegels heel gedetailleerd, en staat ook het scorebordje vol met leuke illustratieve anekdotes. Jonkvrouwen strooien witte zakdoekjes van het balkon, er wordt een vuurspuwende draak doorboord, en koning Arthur slaat net een knaapje tot ridder. Dat geeft het spel ondanks zijn hoge abstractie toch de broodnodige sfeer.

Het is een leuk principe dat de voorste tegel uit de etalage gratis is, maar dat voor de anderen betaald moet worden met roempunten. Omdat je een ander dat ‘drietje’ niet gunt, of omdat je bang bent dat het ‘min tweetje’ wel eens tegen jou gebruikt zou kunnen worden, kan het de investering waard zijn om iets voor een ander zijn neus weg te kapen.
Gezien het beperkte aantal torens dat een speler ontvangt wordt het snel duidelijk dat het de bedoeling is om een baronie te stichten, daar door een andere speler weer weggejaagd te worden met verlies van zo min mogelijk strafpunten, en dat trucje een aantal maal te herhalen. Als je aan het begin van het spel een sterke baronie sticht, zo sterk dat de medespelers je er niet weg krijgen, is die toren voor de rest van het spel verloren. Met vijf spelers heeft ieder er maar twee, dus dat is een verlies dat je je niet kan veroorloven. Anderzijds wil je ook niet dat je baron bij het weggejaagd worden bijna net zoveel strafpunten incasseert als de baronie destijds punten waard was.
Maar hoe bereik je dat? Een toren mag alleen op een weiland geplaatst worden; door te kijken waar de weilanden liggen in de buurt van de beoogde baronie kan een inschatting gemaakt worden waar een tegenstander eventueel zou kunnen gaan staan, hoeveel punten hem dat zou opleveren en hoeveel strafpunten het jou gaat kosten als hij je wegjaagt (de strafpunten komen overeen met de waarden van de gemeenschappelijke tegels van de strijdende baronieën). Zo’n ‘kosten-batenanalyse’ helpt om te beoordelen of een baronie überhaupt het stichten waard is.
x
Verder is het raadzaam om je torens te verspreiden over het speelveld. Een speler kan nooit in gevecht raken met een baron van zijn eigen kleur; meerdere baronieën van dezelfde speler bestaan dus vreedzaam naast elkaar. Nadeel is dat deze baronieën elkaar ‘dekken’, zodat de kans steeds kleiner wordt dat een tegenstander je er weg kan jagen.

Omdat je zo afhankelijk bent van tegenstanders om je af en toe van het bord te jagen, wordt het spelverloop sterk beinvloedt door de spelersgroep. Een tactiek die in het ene gezelschap rechtstreeks naar de overwinning leidt kan in het andere gezelschap volkomen kansloos zijn. Saai wordt het daardoor nooit. Een uitdagend rekenspel met veel gepuzzel. Leuk om mee bezig te zijn, en ook echt een spel waarin je kan groeien nadat je het een aantal keer gespeeld hebt.
© 2006 Barbara van Vugt

Baron, Franz Gaudoit, Tilsit, 2006 - 2 tot 5 spelers vanaf 12 jaar, 75 minuten
x
x
x